Paşalimanı Adası, Marmara takımadalarında; Marmara Adasının güneyinde, Avşa adasının doğusunda bir adadır.

Adada, Paşalimanı, Poyrazlı, Harmanlı, Balıklı ve Tuzla isimli beş köy bulunmaktadır. Balıkesir iline ve Erdek ilçesine bağlıdır.

TARİHİ:

Prokennoslar, M.Ö. 493 yılında Perslere karşı ayaklanan İON siteleriyle birlikte olduklarından, şehirleri Fenikeliler tarafından tamamen yakılınca; Sisam ve Miletostan gelerek Marmara Adasına geçmişler.Oraya 'Yeni Prokennos' adını vermişler. Daha sonra 'harman yeri' anlamına gelen 'Haloni' adı verilmiştir. Kizikoslu Diegonos bu adadan Halone diye bahseder. Bizans zamanında adanın ismi Aulonia'ya çevrilmiştir.

Tarihçi La Mottraye 18. yy başında adaya 'Alonya' dendiğini yazmaktadır. Son zamanlarda modern Yunancaya göre adaya hem 'Aloni' ya da 'Alonisos' hem de Paşalimanı denilmiş ve bugünde bu isimle anılmaktadır.

Ada, 14. yy'da Osmanlı Egemenliğine geçmiş. I. Dünya Harbinden sonra;kısa bir süre Yunan işgali haricinde tamamen Türklerin yönetiminde kalmıştır. 1949 yılına kadar Marmara Kazasına bağlı bir kaza merkeziyken sonradan;Erdek ilçesine'e bağlanmıştır.

Lala Mustafa Paşanın Kıbrıs seferinden dönüşünde, çok sert bir havaya tutulması ve bu adanın kuytusuna yaklaşarak sığınması ve orada kalmasından dolayı, Paşa'nın Limanı anlamında Paşalimanı adı verilmiştir.

Lala Mustafa Paşa bu ziyareti ile adada yaralı askerlerini tedavi ettirmiş, şehit askerlerini defnetmiş, şarap fabrikası, cami ve çeşme gibi halkın kullanımına açık meskenler yaptırmış. Caminin çatısını gemisinin direği ile desteklemiştir. 1935'teki depremde cami tamamen yıkılmış yerine şimdiki cami yapılmıştır.

Caminin yanındaki mezar taşlarında çok eski mezarlar mevcuttur. Bunların en eskileri 'Sahib-i hayat ve hasenat Paşalimanı Zabiti Elhoş Halil Ağa 1200' ve 'Merhum Tiryaki Mehmet Paşa 1174' kitabelerini taşayan taşlardır. Bu eserler halâ zamana karşı;ayakta durmaya çalışmaktadır.

TURİZM:

Paşalimanı Adası'nda beş köy bulunmaktadır. Bunlardan;

Batı tarafında;Harmanlı-Halonia(Rumca:Harman yeri)

 Kuzeyinde; Poyrazlı-Voria(Rumca:Poryrazlı)

 Doğusunda; Tuzla-Huhla(Rumca:Salyangoz)

Güneyinde;Balıklı-Skupia(Rumca:Sığınak) köyleri bulunmaktadır.

Toprak ve havasının uygunluğu ile bağcılığa son derece uygun olan adada özellikle şaraplık olarak "Ada Karası" üzümü yetiştirilmektedir. Avşa Adası ile birlikte burada yetiştirilen üzümler şarap yapımında kullanılmaktadır.

Başta; Zeytin, Üzüm, Elma, Kara Dut, İncir, Erik olmak üzere her türlü meyve ve sebzenin yetiştiği, havası ve doğal güzellikleriyle, Bizans ve Osmanlı İmparatorlukları zamanında saraydaki ruh ve sinir hastalarının tedavisinde büyük rol oynamıştır.

Marmara Adası yüzünde bulunan batık gemi ''Sultan'' adında Paşa Limanında yıkık Limandan çıkmış;sert poyraza dayanamayıp batmıştır ''Sultan Taşları'' denilen bölgenin adı da buradan gelmektedir.

KAYNAK:WİKİPEDİ